“Ai rồi cũng chết!” – Đoạn trích 4

 

*Tựa gốc: “Being mortal”

*Năm phát hành: 2014

*Tác giả: Atul Gawande

*Dịch giả: ThS. Phan Nguyễn Khánh Đan, tháng 09/2015.

Tuổi thọ trung bình của con người – vẫn còn dưới mức năm mươi vào năm 1900 – đã tăng lên thành sáu mươi vào những năm 1930 nhờ vào những thành tựu phát triển trong các lĩnh vực dinh dưỡng, điều kiện vệ sinh và chăm sóc sức khỏe. Kích cỡ gia đình không ngừng thu hẹp, từ trung bình bảy đứa trẻ trong một hộ gia đình giữa những năm 1800 giảm xuống chỉ còn ba kể từ sau năm 1900. Độ tuổi trung bình của người mẹ khi sinh ra đứa con út cũng giảm đáng kể, từ tuổi mãn kinh giảm xuống còn ba mươi, thậm chí trẻ hơn. Kết quả là ngày càng có nhiều bậc cha mẹ sống khỏe và chứng kiến con cái mình trưởng thành. Trong những năm đầu thế kỷ hai mươi, người mẹ thường rơi vào độ tuổi năm mươi – thay vì ngoài sáu mươi vào thế kỷ trước – khi con út của mình ngoài hai mươi. Các bậc cha mẹ ngày nay có thêm nhiều thời gian để tận hưởng cuộc sống – một thập kỷ hoặc hơn – trước khi con cái họ hoặc bản thân họ cần lo nghĩ về tuổi già. 

“Ai rồi cũng chết!” – Đoạn trích 3

*Tựa gốc: “Being mortal”

*Năm phát hành: 2014

*Tác giả: Atul Gawande

*Dịch giả: ThS. Phan Nguyễn Khánh Đan, tháng 09/2015.

“Tất cả chúng ta rồi phải ‘vụn vỡ’ mà thôi.”

Đó không phải là một viễn cảnh hay ho nhỉ? Người ta thường không muốn nghĩ đến sự tàn lụi của chính mình, thậm chí chẳng muốn bàn về nó. Trên thị trường đã có hàng tá những cuốn sách bán chạy về sự già đi của con người, nhưng hầu hết chúng đều mang những cái tựa rất câu khách xoay quanh những ảo tưởng về tuổi trẻ như Trẻ hơn mỗi năm, Suối nguồn tuổi trẻ, Không tuổi, hoặc tác phẩm ưa thích nhất của tôi trong đây – Những tháng năm quyến rũ. Tuy nhiên, nếu cứ mãi níu kéo tuổi xuân và lảng tránh hiện thực bất biến về quy luật sinh-lão-bệnh-tử như thế, chúng ta sẽ phải trả những cái giá rất đắt. Chúng ta từ chối thích nghi với nó trong khi đây là một nghĩa vụ tất yếu của mỗi công dân trong một xã hội. Điều này chẳng khác nào chúng ta cũng tự đâm mù mắt mình trước những cơ hội mới giúp mỗi con người đạt được những trải nghiệm tích cực và viên mãn hơn khi cơ thể mình già đi.

“Ai rồi cũng chết!” – Đoạn trích 2

 

*Tựa gốc: “Being mortal”

*Năm phát hành: 2014

*Tác giả: Atul Gawande

*Dịch giả: ThS. Phan Nguyễn Khánh Đan, tháng 09/2015.

Dù là gia đình nhà Dickinson ở trời tây hay cuộc đời của ông Sitaram Gawande ở Ấn Độ, cả hai trường hợp đều xuất hiện trong những hệ thống giá trị có chung ưu điểm là giải quyết được vấn đề chăm sóc người già trong gia đình. Ở đó, người ta không phải lo sốt vó việc đặt chỗ trước trong viện dưỡng lão hay đăng ký những suất ăn miễn phí cho người già neo đơn. Mọi người đều ngầm hiểu rằng cha mẹ mình sẽ sống trong nhà mình đến suốt đời, rằng ít nhất một đứa con của họ sẽ phải thực hiện nghĩa vụ chăm sóc cha mẹ đến lúc đó. Trái lại, trong hầu hết các xã hội đương thời, việc chăm sóc người cao tuổi – vốn dĩ được xem là trọng trách cao cả của tất cả mọi người bất chấp khoảng cách thế hệ trong một gia đình hay đại gia đình – càng lúc càng trở thành chuyện riêng của mỗi người: thân ai nấy lo, còn nếu già yếu quá thì tìm đến bác sĩ hoặc các cơ sở, dịch vụ y tế. Cớ sao điều này lại xảy ra? Chúng ta đã và đang làm gì, để mà những cuộc đời như Sitaram Gawande lại trở thành dĩ vãng, trong khi những người già cô đơn như Alice Hobson thì lại càng lúc càng đông? 

“Ai rồi cũng chết!” – Đoạn trích 1

 *Tựa gốc: “Being mortal”

*Năm phát hành: 2014

*Tác giả: Atul Gawande

*Dịch giả: ThS. Phan Nguyễn Khánh Đan, tháng 09/2015.

Nhà xã hội học Erving Goffman đã phát hiện ra nhiều điểm tương đồng giữa nhà tù và viện dưỡng lão trong cuốn sách Dưỡng trí viện (“Asylums”) từ cách đây nửa thế kỷ. Cùng với trại lính, trại trẻ mồ côi, và bệnh viện tâm thần, chúng được xếp loại là “những tòa nhà đóng kín” – những nơi chốn biệt lập với xã hội. “Theo bố trí cơ bản của một xã hội hiện đại, mỗi cá nhân có xu hướng ngủ, vui chơi, và làm việc ở những nơi chốn khác nhau mà không cần phải lập kế hoạch trước,” ông viết. Trái lại, những tòa nhà đóng kín kia phá vỡ mọi sự ngăn cách không gian trong đời sống hàng ngày của con người bằng vô vàn cách thức được ông miêu tả như sau:

Quảng cáo quyến rũ – Đoạn trích 7

 

*Tựa gốc: “Motivation in Advertising”

*Năm phát hành: 1957

*Tác giả: Pierre Martineau

*Dịch giả: ThS. Phan Nguyễn Khánh Đan, tháng 03/2015.

Theo thời gian, chiếc ô-tô càng lúc càng chiếm trọn tâm trí và trái tim của công chúng Mỹ với tư cách là thứ tài sản hấp dẫn nhất đời họ. Chi phí mua và bảo dưỡng xe cộ chiếm vị trí thứ hai hoặc thứ ba trong tổng chi phí sinh hoạt của một hộ gia đình trung bình ở Mỹ, ấy vậy mà không một ai nhìu mày đặt vấn đề rằng: Đó có phải là một sự chi tiêu khôn ngoan? Phần đông dân chúng thời nay cho rằng việc sở hữu xe ô-tô là cần thiết cho cuộc sống không thua gì nơi ăn chốn ở hay đường ống nước trong nhà. Thời buổi bây giờ, việc tìm ra một gia đình trung lưu Mỹ không có xe hơi gần như là chuyện... không tưởng.